Stres towarzyszy w życiu każdemu z nas. Jest naturalną reakcją organizmu na sytuacje i doświadczenia budzące obawy lub strach, niepewność. Istnieje stres o różnym natężeniu. Inaczej czujemy się przed wystąpieniem publicznym, inaczej idąc na egzamin, a jeszcze inaczej, gdy tracimy bliską osobę. Gdy dochodzi do silnej reakcji stresowej i silnego przerażenia często mówi się o traumie.

Zespół stresu pourazowego, inaczej zwany PTSD (post-traumatic stres disorder) jest zaburzeniem lękowym występującym u osób narażonych na zdarzenie traumatyczne. Pierwsze opisy stanów po traumatycznych można znaleźć już w „Odysei” Homera, natomiast pojęcie zespołu stresu pourazowego wprowadzono do kategorii diagnostycznych w latach osiemdziesiątych, a dokładnie w 1980 roku zostało wprowadzone do DSM III. Przez lata zmieniało się postrzeganie i rozumienie tego zaburzenia, a rozwój diagnostyki pozwolił na dokładnie i obiektywne diagnozowanie tego zaburzenia.

Jaka jest przyczyna PTSD?

Jedne z pierwszych medycznych obserwacji pochodzą̨ z czasu wojny secesyjnej. W latach 1861-1865 lekarz Jacob Mendez Da Costa opisywał żołnierzy, którzy mieli przyspieszoną akcję serca. W roku w 1875 angielski chirurg John Eric Erichsen opisał objawy psychiatryczne po osób po wypadku. W obu tych przypadkach objawy były podobne. W dalszych latach prowadzonych było wiele badan w zakresie PTSD. Na ich podstawie zostały wskazane czynniki ryzyka wystąpienie zaburzenia, takie jak urazowe zdarzenia, gdy wiążą się z poważnym zagrożeniem życia lub bezpieczeństwa osobistego: im bardziej ekstremalne i długotrwałe zagrożenie, tym większe ryzyko wystąpienia PTSD w odpowiedzi. Gwałt, napaść, wypadek, klęski żywiołowe, wojna czy katastrofy. Wszystkie wymienione, ale i nie tylko mogą dać zespół stresu pourazowego.

Objawy i diagnostyka

Jako typowe opisywane są̨ objawy obejmujące epizody powtarzającego się̨ przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach (reminiscencje) lub w snach. Dodatkowo jako kryteria diagnostyczne uważa się jeszcze unikanie bodźców związanych z urazem oraz nasilone pobudzenie. Ważny jest też czas jaki minął od danego doświadczenia. Według klasyfikacji DSM-IV zaburzenia powinny utrzymywać się co najmniej miesiąc. Natomiast zgodnie z klasyfikacją ICD-10 kryteria diagnostyczne muszą być spełnione w ciągu 6 miesięcy od stresującego wydarzenia albo od zakończenia okresu oddziaływania stresora. Warto zaznaczyć jednak, iż PTSD może trwać tydzień, kilka miesięcy bądź kilkadziesiąt lat. Dodatkowymi objawami, które towarzyszą są odizolowanie od ludzi, apatia, anhedonia, lęk, depresja czy myśli samobójcze.

Leczenie

Jedną z metod leczenia jest psychoterapia. Mówi się o dużej skuteczności terapii EMDR, która na pozwala to na ponowne przetworzenie zablokowanych emocji i wydarzeń i nadanie im nowego znaczenia. W razie potrzeby włączane są odpowiednie leki. W przypadku PTSD za leki pierwszego rzutu przyjmuje się antydepresanty z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny). Chorym zalecane są również ćwiczenia relaksacyjne oraz wysiłek fizyczny. Zespół stresu pourazowego jest ogromną trudnością, z którą wiele ludzi musi się mierzyć. Wpływa nie tylko na samego chorego, ale na jego bliskich i całe otoczenie. Bardzo ważne jest by taka osoba była otoczona bliskimi jej ludźmi, którym może zaufać. O osobę borykającą się z PTSD trzeba dbać i udzielić jej wsparcia w razie potrzeby. Nierzadko tez zdarza się, że trzeba nakłonić do psychoterapii i sięgnięcia po profesjonalną pomoc. Wszyscy powinniśmy pamiętać jak kruche i ważne jest zdrowie psychiczne, dbając o siebie oraz innych.