Dzieci są zazwyczaj skarbem swoich rodziców. Próbują oni ochronić je przed złem znajdującym się na tym świecie tak, aby dzieciństwo ich pociech można było opisać jako wesołe, niewinne, beztroskie. Dziecko jednak będzie się stykać w życiu z wieloma sytuacjami dotyczącymi każdej żywej istoty a są to: choroba, ból, cierpienie, utrata bliskich czy śmierć.
Kiedy odchodzi ukochana babcia, pojawia się ciężka choroba u mamy, boli złamana ręka, pojawia się potrzeba u dziecka aby zrozumieć co się stało i dlaczego. Jak rozmawiać o tak trudnych tematach z istotą tak bardzo wrażliwą, jaką jest dziecko? Czasem podstawą do rozpoczęcia takiej rozmowy może być bajka.
Skąd pomysł aby w literaturze dla dzieci poruszać tematy dotyczące cierpienia i śmierci? Czy nie lepiej stworzyć historie kolorowe i beztroskie pasujące do obrazu dziecka? Moim zdaniem autorzy utwór literackich dobrze robią, wplatając w historie wątki trudne, dające możliwość rozpoczęcia rozmowy z dzieckiem, dostosowanej oczywiście do wieku i jego wrażliwości. Bajki mają nie tylko bawić, ale i uczyć oraz pokazać zasady obowiązujące we wszechświecie. Pozwalają one bezpiecznie przeżyć trudne sytuacje, w których znajdują się bohaterowie i odczuć ich emocje, pozostając cały czas jednak na zewnątrz historii.
W literaturze dla dzieci i młodzieży najczęstszy motyw cierpienia przedstawiają te, które dotyczą kwestii jakich dziecko mogłoby samo doświadczyć. W życiu małego człowieka niezwykle ważna jest relacja z jego opiekunem i chęć poznawania świata, a więc rodzaje cierpienia w książkach skierowanych do młodych odbiorców będą poruszać motywy cierpienia związane z utratą bądź niemożliwością zrealizowania tych pragnień. Wizja straty ciepłego domu, kochających rodziców jest wielce bolesna dla dziecka, gdyż godzi w jego poczucie bezpieczeństwa i potrzebę opieki. Choroba i śmierć stanowią natomiast odebranie mu beztroski dzieciństwa i możliwości eksploracji świata. Te rodzaje cierpienia przez to, jak są przerażające z punktu widzenia dziecka oraz niestety realne, będą znajdować się w literaturze aby pomóc znaleźć odpowiedź co do sensu cierpienia. W ,,Ani z zielonego wzgórza” cierpienie stanowi odrzucenie, brak własnego miejsca, poczucie, że jest w jakimś domu tak długo jak jest przydatna, a nie dlatego, że jest kochana. Towarzyszy jej strach o to, że znowu zostanie porzucona. Cierpieniem jest dla niej również śmierć przybranego ojca. W ,,Braciach Lwie Serce” Astrid Lindgren cierpienie dotyczy choroby młodszego z braci, poczucia, że matka kocha jednego z synów bardziej. Młodszy brat czuje się przez to niepotrzebny. W filmie ,,Oskar i Pani Róża” cierpienie dotyczy nie tylko samego strachu przed śmiercią samą w sobie, ale strachu przed tym, że odbierze ona możliwość, aby życia w pełni doświadczyć.
Ból po utracie rodziców jest rodzajem cierpienia, moim zdaniem, stanowiącym największe wyzwanie dla młodego człowieka. Dziecko nie dość, że musi poradzić sobie z tęsknotą po stracie opiekunów, to często w tym samym czasie doświadcza braku ciepła i miłości od kolejnych opiekunów albo ośrodka opiekuńczego. Ponadto dziecko może utożsamiać śmierć lub porzucenie z karą za jego niegrzeczne zachowanie, co tylko potęguje żal, wywołuje poczucie winy oraz obniża samoocenę. Dziecko czuje, że to jego wina, że rodzicom coś się stało. Kiedy siedmioletni Szymek, bohater powieści Beaty Ostrowickiej ,,Świat do góry nogami” traci matkę w wypadku samochodowym ciągle pyta o Mamę – kiedy wróci, czy ją bolało, gdy umierała, i chłopiec odczuwa strach, że zaraz umrze tata, skoro jest starszy od Mamy o trzy lata. Bohater prowadzi od rezygnacji: „ja już nie chcę żyć”, do prośby: „chcę do mamy”. To pokazuje jak bardzo dziecko traci grunt pod nogami w momencie, kiedy jedno z jego rodziców umiera. Przestaje wierzyć w to, że ma coś w życiu na stałe. Jego poczucie bezpieczeństwa właśnie legło w gruzach. Czeka tylko, aż zostanie porzucony również przez tatę. Nie widzi sensu w swoim dalszym życiu bez ukochanej osoby jaką dla niego jest matka.
Pokazanie cierpienia w bajkach dla dzieci pozwala zrozumieć emocje podopiecznych domów dziecka a rodzicom może uświadomić jak inny jest odbiór świata oczami ich pociechy. Pozwala przepracować trudne emocje i przygotować się na to, co strasznego w życiu może się wydarzyć i dotknąć małego człowieka.
